Temiz bir hava için bu kadar acıya gerek yok

Dünyayı etkisine alan koronavirüs salgını nedeniyle hayat Türkiye’de de yavaşladı. Virüsün yayılmaması için alınan önlemler nedeniyle hava kirliliği hem dünyada hem de Türkiye’de azaldı. Buna rağmen bazı ilçelerdeki veriler hâlâ yüksek ve önümüzdeki günler için alarm veriyor.

Koronavirüs salgınıyla mücadele kapsamında birçok ülkede uzun süreli sokağa çıkma yasağı uygulanırken, bazı ülkelerde de evde kalınması yönünde uyarılar yapılıyor ve kısıtlamalar getiriliyor. Salgın nedeniyle binlerce insan hayatını kaybederken, alınan tedbirler nedeniyle yavaşlayan dünyada hava kirliliği azalıyor. Türkiye’de birçok ilde hava kalitesi gözle görülür bir şekilde düzelirken, veriler yine de gelecek günler için bizi uyarıyor.

Hava kirliliği azaldı ama risk sürüyor

Türkiye’deki illerde de hava kirliliği salgından önceki döneme göre azaldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın havaizleme.gov.tr adresinde yayımlanan verilerine göre, 2-9 Mart 2020 tarihleri arasında Ankara Bahçelievler’de partikül madde (PM10) günlük ortalama değeri 66,75 µg/m3 (metreküpte 66,75 mikrogram) ölçülmüştü. Bu değer Dünya Sağlık Örgütü’nün sınır değer kabul ettiği 50 µg/m3’ün üzerindeydi. 30 Mart-6 Nisan tarihleri arasındaysa bu değer 42,99 µg/m3’e, sınır değerin altına geriledi.

Benzer iyileşmelere diğer illerde de rastlandı. İstanbul Sultangazi’de salgının Türkiye’ye ulaştığının ve tedbirlerin alınmaya başlandığı 2-9 Mart arasında günlük ortalama PM10 değeri 101,58 µg/m3’a ulaştı. DSÖ’nün sınır değerinin iki katına ulaşan ciddi bir kirlilik söz konusuydu. En düşük günlük değerin bile 70 µg/m3 civarında olduğu Sultangazi’de PM10 değeri 30 Mart-6 Nisan tarihleri arasında ciddi biz azalma göstererek sınır değerin altına geriledi ve 43,28 µg/m3 seviyelerini gördü. En düşük günlük değer belki de rekor bir düşüşle 14,35 µg/m3’e kadar geriledi.

İzmir Bornova’da ise PM10 ortalama değeri 2-9 Mart tarihleri arasında 43,63 µg/m3, 30 Mart-6 Nisan arasında ise 42,99 2-9 µg/m3 ölçüldü. Sınır değerin altında kalsa da, ekonomi ve insan faaliyetlerinin azalmasına rağmen ciddi bir düşüş görülmedi.

Büyükşehirlerle birlikte sıkı önlemlerin alındığı illerin başında gelen Zonguldak’ın Karadeniz Ereğli ilçesinde ise 2-9 Mart tarihleri arasında 151,27 µg/m3 günlük ortalama değere ulaşan PM10 verileri, 30 Mart haftasında sınır değerin üzerinde kalsa da yüzde 65 oranında gerileyerek 55 µg/m3’e kadar düştü.

Hayatın büyük ölçüde durmasına rağmen, günlük ve saatlik bazda sınır değerlerin hâlâ aşılıyor olması, PM 2,5 gibi önemli bir değerin her istasyonda ölçülmüyor olması, bize temiz bir hava için atılması gereken çok daha fazla adım olduğunu ve hayatımızda radikal değişiklikler yapmamız gerektiğini bir kez daha gösterdi.

“İklim krizinde de böylesine büyük acılar yaşayabiliriz”

100 binden fazla insanın hayatını kaybettiği bu kriz, bize doğanın kendini toparlama hızını ve aslında ne kadar kirli ve sorunlu kentlerde yaşadığımızı bir kez daha gösterdi. Binlerce insanın hayatını, yüz binlerce kişinin de işini kaybettiği bir dünyada hava kirliliği azaldı. Alıştırıldığımız hayatın durma noktasına geldiği bir noktada ancak temiz hava ve doğadan bahsedebiliyoruz. Elbette bu böyle olmamalı. Hızımızı yavaşlatmak, tüketimi azaltmak ve ekonomiyi karbonsuzlaştırarak, daha sağlıklı bir gezegende yaşamak mümkün. Sonuçta hayatta en önemli şeyin sağlığımız, temel gıdalar ve sevdiklerimiz olduğunu bu salgın hepimize gösterdi. Buradan ders çıkarmazsak, sadece ulaşım ve enerjideki araçları değil, yaşam tarzımızı da hızla değiştirmezsek, giderek büyüyen iklim krizi nedeniyle benzer acılar yaşayabiliriz.